 |
| Isidoro Millán González-Pardo |
O 6 de decembro de 2002, fóisenos polo camiño que nunca se desanda, o admirable humanista, profesor e investigador de plúrimos saberes.
Desde entón marchou con el un bo anaco da nosa memoria colectiva e da miña persoal. Tantas memorias se nos van indo.
Falo dos meus mestres máis insignes, que o foron e seguen a selo: Filgueira Valverde, Carvalho Calero, Millán González-Pardo, segundo viñeron á miña vida, no Instituto, na Universidade, na Cátedra. Quedei desasistido, tantas veces, por non lles poder preguntar as dúbidas que me asaltaban ao chou. Canto máis se un se recoñece na “Escola do Preguntoiro”, cuxo valedor mellor –se non o inventor– ten sido o profesor Manteiga Pedrares de moi feliz recordación, tanta que os deuses, na súa hora, han serlle clementes e benignos.
Cando xa se é orfo dos pais de seu, sinte que segue a ser orfo de amigos, de mestres: do cariño e do saber. No recordo.
Quero nesta altura deixar testemuño embazado da vera effigies destes nomes senlleiros dos que son debedor, como de tantos outros, xa idos, ou aínda presentes, do fuste intelectual de todos eles.
Sorte, a miña, de ter tido ao meu dispor esa querenza nunca desafectada. Verdadeiros sabios, sabedores das súas artes e mesteres, laboriosos e traballados.
Alguén de nós, alumnos ou discípulos, podería chegar a ser como eles foron, con aquela universalidade?
Alguén de nós, profesores que somos, podería acadar a excelencia que eles tiveron manifesta? Estou a dicir que non, na medida exacta da que a nosa paideia, para mal, xa non é a deles: a humanística. Aquela, a outra, capaz de transitar do caos ao cosmos, a herdanza de Grecia nos ollos glaucos de Palas Atenea, feitos para ollar na noite, de nós e do mundo que nos ten instalados: apocalípticos ou integrados, a dicotomía con outras palabras, que arestora máis que disxunción é aporía.
Ninguén de nós.
Cada vez que perdemos un mestre, cerciorámonos da perda dun ser irrepetible. Souberon máis ca nós e soubérono mellor: foron ilustres, algo que, algúns, non queren entender. As pequenas atlántidas, os “caballeritos de Azcoitia” aos que Antonio Odriozola, tan entrañable, pertencía, igual que Cunqueiro que asociou con eles a Carlos Martínez-Barbeito. (Poucos parecen terse decatado que Odriozola, Álvaro e Montero Díaz, farán o ano que está a entrar o seu centenario).
Ningún deles –xa son máis– cavilantes a profundar, deu as preguntas por contestadas. Todos, á súa maneira, tiveron a convicción de que as respostas son as que xeran as preguntas. E nunca ao revés. Por iso segue a haber no mundo tantas respostas que nunca teñen sido preguntadas. Respostas que non nos serven, nin onte nin hoxe. Que andan por aí a monte, ventureiras de ninguén: cans sen dono.
Memoria do recordo, no verso pondaliano:
Imos vellos, imos vellos,
xa imos vellos os dous.
Sen memoria de vez.
Se agora traio a lume estas lembranzas e disquisicións, é, se cadra, porque veño de andar, de pe a pa, e por primeira vez a rúa “Isidoro Millán González-Pardo, conde de Quirós”, noviña do trinque coa que o Concello de Santiago de Compostela acordou honrar a memoria do mestre prócer no cartulario da cidade na que máis viviu e pola que máis traballou.
Non é este momento da laudatio tan acreditada; pode ser, porén, ocasión de gratitude contra tantos olvidos.
Calquera dos alumnos de don Isidoro pode lembrar unha historia á que el adoitaba volver, ano por ano, para que a lección quedara clara: Un príncipe céltico dos tempos de Numancia, a rexa e pequena Numancia, á que axudaron tribos galegas –escudo á par de lanza e lanza á par de escudo– na súa loita a morte contra Roma, cóntanos Paulo Orosio (Hist. V, 8, 1) que, ende que caeu a cidade no poder do sitiador, fora preguntado así por Escipión: —“E qué cousa fixo posible esta prolongada resistencia invicta e que logo vos destroísemos?” E Turesos, o príncipe, contestoulle, lacónico: —“Facíanos invencibles a concordia: a discordia, esnaquizounos”.
Por veces éntrame un aquel de desacougo: que o culto laico aos mestres está a piques de concluír entre nós na mesma miña xeración.
Ano por ano.
 |
| Isidoro Millán en Roma |